Szanowne Autorki, Szanowni Autorzy,
Drodzy Stopkowicze, dzięki którym dorocznie ukazują się tomy z cennej Serii Glogerowskiej!

Przyszłość jest dla człowieka zagadką i źródłem niepewności od zawsze. Gdy kilkadziesiąt lat temu twórcy, inżynierowie czy akademicy zastanawiali się nad przyszłym stanem społeczeństwa i kultury, przeważnie ujmowali swoje spekulatywne wypowiedzi w formułę „Polska / świat w roku 2000”. Przyszłość więc zaczynała się od tej nacechowanej symbolicznie daty, ale jakby dopiero za dobrych kilka dekad; zachowały się dokumentujące to kroniki filmowe i filmy dokumentalne (np. Jacy będziemy w 2000 roku?).
W 2023 roku mamy uzasadnione poczucie, że przyszłość rozpoczyna się każdego następnego dnia, a jej antycypowanie wydaje się tyleż niezbędne, co niemożliwe albo prędko skazywane na przewartościowania. Na pewien paradoks zakrawa to, że chyba już zdążyliśmy zapomnieć o pandemii koronawirusa jako przyczynie destabilizacji świata numer jeden. Dość wskazać kilka głównych czynników rosnącej niepewności:
– Od roku (od 24 lutego 2022) toczy się wojna na Ukrainie. Jakże trudno ocenić, który scenariusz, wielkiej wygranej Ukrainy, brutalnego zwycięstwa Rosji czy zgniłego rozejmu na warunkach pozwalających Putinowi „wyjść z twarzą”, rodzi najmniej znaków zapytania i nie uprawdopodobnia odżywania tragicznego konfliktu. Co jeszcze ważniejsze, toczy się ta wojna w bezpośrednim sąsiedztwie Polski, nie może nie pozostać bez wpływu na tak zwaną Europę Środkowo-Wschodnią (jakich sąsiadów i w jakiej orbicie mieć będziemy na wschodzie?).
– Chiny (na razie tylko) szturchają się ze Stanami Zjednoczonymi, groźba zajęcia Tajwanu przez ChRL, a w rezultacie konfliktu na Pacyfiku, wisi w powietrzu. Prezydent Biden wydał zgodę na zestrzelenie chińskiego balona szpiegowskiego latającego nad Ameryką. Wojna na Dalekim Wschodzie jeszcze silniej od skutków agresji Federacji Rosyjskiej na Ukrainę (nakładanych sankcji i przerwanych dostaw gazu) zaburzyłaby przepływy gospodarcze i sieci powiązań logistyczno-operacyjnych na całym świecie. A jak dowodzi Parag Khanna w Konektografii. Mapowaniu przyszłości cywilizacji globalnej, to właśnie łańcuchy dostaw w połączeniu z infrastrukturą łączności tworzą sprężynę rozwoju i w miejsce dawnych granic segmentują naszą planetę.
– Przetasowują się stare bloki, powstają nowe bloki i konstelacje. Zachód, który wydawał się podzielony, jak wydaje się, zwarł szeregi. Ale czy na pewno? W słowniku publicystycznym pojawiło się nowe słowo: szolcowanie. W znaczeniu: dużo politycznie obiecywać, niewiele zdziałać. W Danii uformował się rząd lewicowo-prawicowy. Finlandia i Szwecja wstępują do NATO, ta pierwsza z rządem tworzonym przez pięć partii kierowanych przez młode kobiety i prezydentką.
– Szalejąca inflacja, galopujące ceny energii i ogrzewania, wysokie stopy procentowe (windujące raty kredytów hipotecznych), drożyzna w sklepach z podstawowymi artykułami uderzają najsampierw w gospodarstwa domowe, po prostu w zwykłych obywateli. Potencjalnie również w dom „Stopki”. Tuż przed sylwestrem ogólnopolskie media podały, że w Łomży 1 stycznia przestanie obowiązywać umowa z dotychczasowym dostawcą prądu, natomiast nie ma żadnej chętnej firmy na sprzedaż energii miastu. Pytania o ciepło i światło przybierają na powadze.
– Jednocześnie nie wyhamowuje rewolucja technologiczna, która odmieniła naszą codzienność, formy uczestnictwa w życiu publicznym i kulturze. Konflikty rozgrywają się na frontach, w parlamentach, ale w nie mniejszym stopniu także w Internecie. Towarzyszy temu wszystkiemu zielona transformacja, w wartej uwagi typologii Václava Smila – czwarta transformacja energetyczna ludzkości, która np. całkiem za niedługo na rzecz ograniczania śladu węglowego i supremacji bezemisyjnych źródeł energii ma nas pozbawić tradycyjnie rozumianych samochodów (z motorem spalinowym). W nauce, jak twierdzi argentyński filozof Silvio Funtowicz, zapanowała postnormalność; nauka musi zmagać się z ciążącą jej świadomością, że istnieją czynniki, o których wiem, że ich nie poznała, ale też istnieją takie determinanty, o których nie wiem, że ich nie zna.
Słowem, świat dotarł do zakrętu historii. Przecież nie po raz pierwszy, chociaż ten wiraż okazuje się szczególnie ostry i groźny. W Wieku nie-pokoju brytyjski analityk Mark Leonard przekonuje, że od upadku ZSRR i muru berlińskiego żyliśmy w pewnym uśpieniu, w gospodarczej, komunikacyjnej i logistycznej bańce skonstruowanej nam przez światowe elity polityczne, przekonujące nas, że ani trzecia wojna światowa, ani ostra rywalizacja o palmę pierwszeństwa na arenie globalnej nie są możliwe, zaś integracja, w ramach UE czy sojuszu obronnego, to powszechne bezpieczeństwo gwarantuje. Błogie trzydziestolecie dobiegło końca.
Narastanie rozmaitych napięć daje się odczuć na trzech poziomach: domu, kraju i ładu międzynarodowego – bądź tego, co ładem było dotychczas. Wszystkie trzy interesują nas w kategoriach zasobu danych i źródeł inspiracji do przygotowywania artykułów do kolejnego tomu z Serii Glogerowskiej. Jak zawsze, tekstów zarówno o profilu naukowym, jak eseistycznym i publicystycznym.
Jeśli wolno mi jako redaktorowi tegorocznego tomu naszym Autorkom i Autorom podpowiedzieć, na jakiego rodzaju wypowiedzi liczę – od razu z zastrzeżeniem, że najciekawsze bywają teksty, których zupełnie się nie spodziewałem – byłyby to materiały następujących rodzajów:
I. Szkice i eseje, które nie roszczą sobie prawa do udzielenia konkretnej odpowiedzi na tytułowe pytanie („czeka nas to, nie tamto”); za którymi być może stoi niemoc antycypacji lub nawet niechęć do wszelkich futurologii, oprócz potrzeby podzielenia się pewnymi refleksjami, przewidywaniami, obawami, zgryzotami. Już samo podzielenie się nimi ma moc terapeutyczną i przybliża do faktury bytu.
II. Nieco bardziej abstrakcyjne artykuły, które, przeciwnie do powyższego, wprost mieszczą się w ramach kultury prognozowania i będą prezentować ambicje futurologiczne, iść śladem m.in. Alvina Tofflera, twórcy pojęcia „szok przyszłości”, bądź Arnolda Toynbeego, autora monumentalnego Studium historii. Bo myśląc o tym, co nas czeka, w żadnym razie historii nie odrzucamy. Tyle o przyszłości możemy próbować się dowiedzieć, ile dziś wysondujemy z tego, co się już wydarzyło.
III. Próby krytyki lub dialogu z ekspertyzami „dużego zasięgu”, czy to geopolitycznymi, czy społeczno-kulturowymi. By wymienić spośród najnowszych tez i książek: Najlepsze miejsce na świecie Jacka Bartosiaka, Samotność strategiczna Polski Marka Budzisza czy Naprawić przyszłość Marcina Napiórkowskiego.
IV. Analizy tekstów kultury (literackich, filmowych, plastycznych itp.), które stanowią świadectwo reagowania na współczesne zjawiska kryzysowe, atmosferę niepewności, postnormalność w nauce i technologiach.
V. Reportaże polityczne i społeczne, raporty kulturoznawcze i zapisy „powidoków codzienności” (zwrot Rocha Sulimy) na tle szybko, niepewnie zmieniającego się świata.
Przypuszczalnie w projektowanym tomie nie przybliżymy się do jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, co nas czeka. Niemniej jednak stworzymy swego rodzaju dokument życia codziennego, który potomnym ma szansę przybliżyć, jak Polacy wyobrażali sobie przyszłość w domu własnym, europejskim i globalnym w 2023 roku.

Niezmiennie liczę na Państwa odzew!
Dr hab. Włodzimierz Karol Pessel



^{Artykuły należy dostarczyć do 15 maja 2023 roku, w formie elektronicznej (e-mail: oficyna@stopkapress.com.pl) bądź tradycyjnej, przesyłając je wraz z nośnikiem pod adresem Społecznego Stowarzyszenia Prasoznawczego „Stopka” im. S. Zagórskiego w Łomży. Prosimy o zapoznanie się z zasadami opracowania tekstu . Wydawca przewiduje honorarium za wygłoszenie referatu w czasie konferencji naukowej i za tekst, który zostanie zakwalifikowany do tomu. Publikacja będzie punktowana, spełniając tym samym standardy naukowe. Powstanie we współpracy wydawniczej Społecznego Stowarzyszenia Prasoznawczego „Stopka” im. Stanisława Zagórskiego w Łomży oraz Instytutu Kultury Regionalnej i Badań Literackich im. Franciszka Karpińskiego w Siedlcach. Będzie to dwudziesty ósmy tom z Serii Glogerowskiej.}

Społeczne Stowarzyszenie Prasoznawcze "Stopka" im. Stanisława Zagórskiego w Łomży

	Projekt dofinansowany ze środków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego
	Projekt zrealizowany we współpracy z Narodowym Centrum Kultury
	Projekt zrealizowany we współpracy z Województwem Podlaskim
	Projekt zrealizowany we współpracy z Miastem Łomża